De Duitse Friedensroute gaat langs de stadhuizen van Münster en Osnabrück, waar na lang onderhandelen in 1648 de Tachtigjarige Oorlog tussen Nederland en Spanje werd beëindigd. Je fietst over de oude paden van de vredesruiters. Onderweg klinken boeiende verhalen over de oorlogstijd.
“Kijk toch eens naar onze Martinuskerk,” schettert een vrouwenstem. “Sinds de huursoldaten van de hertog van Sachsen-Weimar hier uithangen, is van haar toren enkel nog een brandende ruïne over!” Een man reageert kalm: “Wees gerust. Volgende keer, als ik door Greven kom met mijn paard, zal dat zijn om de vrede te verkondigen.” Het gesprek tussen een bewoonster en vredesruiter klinkt bij een van de twaalf luisterstations op de Friedensroute. Even draaien aan het rad – om zelf de energie op te wekken – en in het Nederlands hoor je een boeiend verhaal. Ik lijk terug in de zeventiende eeuw, als meerdere oorlogen Europa in hun greep houden. De spanningen tussen de katholieken en protestanten lopen steeds verder op.
Oude ruiterpaden
De Friedensroute – Duits voor vredesroute – is een fietsrondje van 163 kilometer, met Osnabrück in het noordoosten en Münster in het zuidwesten. De steden hebben allebei een stadhuis met Vredeszaal, waar de gezanten van Europese landen vanaf 1644 stevig onderhandelen. De Dertigjarige Oorlog zorgt dat op moment vooral in Duitsland voor dood en verderf. Ook woedt de Tachtigjarige Oorlog tussen Nederland en Spanje. In Osnabrück praten de protestanten, in Münster de katholieken, met een ‘veilige’ afstand van zestig kilometer. De vredesruiters galopperen heen en weer om het nieuws te delen. In 1648 ondertekenen de gezanten uiteindelijk de Vrede van Westfalen. Hierin bevestigt Spanje formeel de onafhankelijkheid van de Nederlandse Republiek.
Boerenland
De fietsroute loopt over de oude ruiterpaden, waar vandaag de dag glad asfalt ligt. Ik zie natte natuur, bossen en boerenland in elkaar overgaan. Soms is de weg vlak, soms flink heuvelachtig. Het valt vooral op hoe stil het is. Enorme roofvogels zweven boven me. Aan de hand van de vleugels probeer ik te bepalen of het om een buizerd, kiekendief of wouw gaat. Ik zie bruin, wit, vlekjes en strepen. Helaas ben ik nog steeds geen kei in het herkennen van roofvogels. De valk is makkelijk – die blijft op één plek hangen, klapwiekend met zijn vleugels. ‘Biddend’ zoals dat heet. Verderop staan koeien loom in het landschap. Om de zoveel kilometer schittert een vakwerkhuis in de velden; witte gevels met zwarte strepen, een schuin dak.
Hip Münster
De route begin ik zelf in Münster, een hippe studentenstad vol monumenten. De fiets is hier populair. Volgens het toerismebureau telt de stad meer dan 400.000 fietsen op een bevolking van 310.000 inwoners. Niet verkeerd! Bijzonder is de autovrije ring rondom het centrum. Daar waar ooit de stadsmuren stonden, ligt nu, verscholen in het groen, een fietspad. Op deze ‘Promenade’ zie ik een bonte mix aan fietsers: lachende scholieren, forenzen met een koffertje aan het bagagerek, supersnelle e-bikers en vakantiefietsers. Achter het treinstation ligt de Stadthafen, een soort Rotterdam in het klein. In oude industriepanden aan het water huizen restaurants en koffietentjes. Jong en oud zitten op de kade.
De torenwachter en vredeszaal
Voordat ik met fietsen begin, heb ik een bijzondere ontmoeting met de Türmerin, de torenwachter van de Sint Martinuskerk. Jeweetwel, de brandende kerk waar de vrouw over sprak bij het luisterstation, aan het begin van mijn blog. Torenwachter Martje Thalmann neemt zes avonden per week de driehonderd treden naar boven, waar ze van 21.00 uur tot middernacht ieder half uur in drie richtingen op haar hoorn blaast. Zo laat ze weten dat de stad veilig is. Maar Martje ziet het ook als het verspreiden van de vredesboodschap. Na iedere paar klanken zwaait ze naar de toeschouwers, die beneden op het plein staan. Natuurlijk bezoek ik in Münster ook de Vredeszaal in het stadhuis, met fraai houtsnijwerk en portretten van de (katholieke) gezanten.
Vogelreservaat Rieselfelder
De route volg ik met de klok mee. Ten noorden van Münster ligt natuur- en vogelreservaat Rieselfelder, een nat weidegebied met plassen en riet. Hier klinkt een kakofonie aan vogelgeluiden. Vanaf het fietspad kan ik door de begroeiing weinig zien, maar vanaf een uitkijktoren ontdek ik de honderden eenden, ganzen en watervogels die samen voor het schitterende concert zorgen. Het natuurparadijsje bestaat door toedoen van de mens. Begin twintigste eeuw begon Münster hier, tussen de rivieren Eems en Aa, met het reinigen van zijn afvalwater, dat daarna in de bodem terechtkwam. Zo ontstonden meer dan 130 vijvers. Ik fiets langs heckrunderen en een veld vol ooievaars, waar een boer net zijn land aan het omploegen is.
Postkoets met paarden
Na de plaats Ladbergen, met een paar mooie vakwerkhuizen, gaat de route verder door boerenland en bossen. Iets ten zuiden van het schattige stadje Tecklenburg stuit ik ineens op een felgele postkoets met twee sterke paarden. De koerier, op zijn hoofd een marineblauwe pet, zit op de bok en blaast op zijn hoorn. “Stel je een stoffige weg voor, waarover de koets met spoed vooruit snelt,” zegt hij plechtig, waarna hij met steeds meer vaart hetzelfde melodietje herhaalt. Als hij wegrijdt, hoor ik de klanken, als een vage echo, boven de graanvelden. Later ontdek ik dat de koets van de Kaiserliche Post hier ook tijdens de vredesonderhandelingen moet hebben gereden.
Koffie in Osnabrück
Osnabrück is het meest charmante plaatsje op de Friedensroute, met pastelkleurige gevels en vakwerkhuizen. De terrasjes van hippe restaurants, cafeetjes en koffietenten zitten vol jongeren. Bij Barösta Kaffeerösterei worden de koffiebonen nog altijd met de hand geroosterd. “We roosteren de koffiebonen zo’n twintig minuten, bij de perfecte vochtigheid en temperatuur, en mixen ze daarna,” zegt medewerker Omar El-Abrache. “De koffiebonen worden door heel Nedersaksen – een van de grootste deelstaten van Duitsland – geleverd. We wonnen eerder een prijs voor beste koffiebranderij van Nedersaksen.” Ik proef zowel de espresso als cappuccino: een krachtige smaak, heerlijk!
Vredeszaal in het stadhuis
De volgende ochtend neem ik een kijkje in de Vredeszaal in het stadhuis van Osnabrück. Het plein is totaal uitgestorven. De deur is dicht, maar niet op slot. Zijn knop heeft de vorm van een vredesduif. Bij de balie zit geen medewerker, dus begeef ik me direct naar de zaal. In de Vredeszaal van Münster klonk een audioverhaal en liepen bezoekers in en uit, maar hier is het doodstil. Het zachte ochtendlicht schijnt naar binnen. Wat een geheimzinnig sfeertje. Vanaf de muren kijken 45 Europese heersers en gezanten, met olieverf geschilderd, me aan. Ze stralen gezag uit. Indrukwekkend om hier te staan, op de plek waar zo serieus werd onderhandeld. Enkel door mannen overigens. Vrouwen zag je hier niet zo vaak.
Kuuroord Bad Laer
Net ten zuiden van Osnabrück liggen de meeste heuvels. Klimmen dus! De route gaat door de bossen van Hagen am Teutoburger Wald. Weilanden liggen ingeklemd tussen de bomen. Zo nu en dan kom ik andere fietsers tegen, die nieuwsgierig naar mijn eindbestemming vragen. Kippen rennen door het gras, een koe slentert naar het fietspad. De route slingert langs boerderijen en vakwerkhuizen naar Bad Laer, een kuuroord met heilzaam zout water. Met mijn fibromyalgie, een soort reuma, maak ik dankbaar gebruik van de sauna in Hotel Große Kettler. Na een massage loop ik over het blotevoetenpad van het Erlebnis-Kurpark. Even goed de spieren verwennen!
Vrede in Telgte
Met volle energie fiets ik de volgende dag de laatste 50 kilometer naar Münster. Het is heerlijk vlak. Al mis ik stiekem de heuvels van gisteren, met de mooie vergezichten. In de bossen droom ik vanzelf weg, tot ik ineens een jong hert in het gras zie staan. Hij blijft rustig grazen en trekt zich niets aan van mij. In het plaatsje Telgte – waar het plots vol toeristen is – luister ik bij luisterstation nummer 12 naar het laatste verhaal van de Friedensroute. ‘De bewoners van Telgte hebben bijzonder vertrouwen in Maria, haar genadebeeld is hier dan ook te vinden,’ klinkt een Nederlandse stem, met Duits accent. ‘Ja, ook in Telgte zal men blij zijn als de oorlog eindelijk over is.’ Ik kijk naar de lachende mensen om me heen. Het is vrede. Godzijdank.
Praktisch
Route: Friedensroute
Afstand: 163 km
Soort route: Bewegwijzerd: volg de bordjes met een groen paard (die hangen onder de richtingborden met plaats- en kilometerinformatie).
E-bike opladen: Langs de Friedensroute vind je een aantal oplaadstations voor e-bikes.
Deze reis is medegefinancierd met INTERREG geld van de EU.
Meer informatie:
Geheim over de grens
Tourismusgesellschaft Osnabrücker Land mbH
Münsterland e.V.
Münster Marketing
Volledige route
Mijn vlog
Kijk hier naar de vlog die ik onderweg maakte voor mijn YouTube-kanaal Fietsvlogger:
