Ontdek de verhalen van de Veluwezoom op de fiets. Trap langs de mooiste onbekende plekken rondom Arnhem. Wel eens van Landgoed Duno gehoord?
Bomen staan stoer op de stuwwal van de Nederrijn, als soldaten die een oogje in het zeil houden. Ze torenen metershoog boven me uit. Ik fiets over de Fonteinallee. Vijvers weerspiegelen de duizenden takken met bladeren, die ruisen in de wind. Dit is Landgoed Duno, ten zuiden van het dorp Doorwerth. Tijdens de industrialisatie en verstedelijking trok de middenklasse hier graag naartoe, en bouwde buitenhuizen.
Landgoed Duno
Landgoed Duno is een van de onbekende parels waar de fietsroute Ontdek de verhalen van de Veluwezoom (route 3) langskomt. VisitVeluwe riep drie nieuwe fietsroutes in het leven, die langs verborgen parels gaan. Hier en daar staan interactieve ‘belevingsobjecten’. Door ergens aan te draaien, krijg je een verhaal te zien. Landgoed Duno heeft bijzondere natuur door de hoogteverschillen en de afwisseling van zand- en kleigrond. Zo groeit hier een bramensoort die je vooral in de Zuid-Veluwe ziet én kun je de ijsvogel treffen.
Kasteel Rosendael
De route Ontdek de verhalen van de Veluwezoom (route 3) kun je op meerdere plekken oppikken. Mijn startpunt is Kasteel Rosendael. Gisteren begon ik hier nog aan route 1, waar ik ook een blog over schreef. In het park (tickets zijn te koop bij de receptie van het kasteel) staan de beroemde Bedriegertjes, met een waterspel dat bezoekers verrast door onverwacht water te spuiten. De Beleef!plattegrond wijst de weg naar het blote voetenpad, de grote levensboom en de vier sprengen (door mensen gegraven bronbeken).
Arnhem
Op de fiets zit ik al snel in Arnhem. Na Park Angerenstein (zie mijn blog over route 1) gaat de route verder naar de binnenstad en maak ik een extra ommetje door het Spijkerkwartier, een voormalige rosse buurt die nu een hippe woonwijk met barretjes en restaurants is. Veel herenhuizen hebben neoclassicistische invloeden. Ik moet me inhouden om niet voortdurend te stoppen bij de schattige winkels en kunstateliers. Het Spijkerkwartier is inmiddels beschermd stadsgezicht. Zo, sommige straten zijn wel redelijk steil!
Stuwwal
De heuvels in en rondom Arnhem zijn onderdeel van een stuwwal die in de voorlaatste ijstijd is ontstaan, grofweg 150 duizend jaar geleden. Enorme gletsjers van honderden meters hoog duwden met hun gewicht de zachte grond voor zich uit en creëerden heuvels tussen de 50 en de 100 meter hoog. Zo komt het dat je hier soms ineens moet klimmen, ook in de stad zelf. Via het Elisabeths Gasthuis, in de oorlogsjaren nog een ziekenhuis, fiets ik richting de Rosandepolder: de (vlakke) uiterwaarden van de Nederrijn. In de verte glinstert de rivier.
Oude Kerk Oosterbeek
Fraaie landhuizen staan aan de Benedendorpsweg in Oosterbeek. Geen verkeerde plek, met vanuit de achtertuin zicht op het weidse landschap. Verderop fiets ik langs de Oude Kerk van Oosterbeek, een van de oudste kerken van het land, die een belangrijke rol speelde tijdens de Slag om Arnhem in 1944. Nadat de verovering van de Rijnbrug door de geallieerden mislukte, vormde de kerk het laatste steunpunt voor de soldaten, die zich daarna terugtrokken. De pastorie diende in die tijd als noodhospitaal. Nu is het hier heerlijk vredig.
Kasteel Doorwerth
Na het open landschap duikt de route de Valkeniersbossen in. Langs Landgoed Duno fiets ik richting Kasteel Doorwerth, een stoer middeleeuws kasteel. Een mooie pauzeplek! Na heerlijke (glutenvrije) cake en een caffè late op het terras van Kasteelcafé De Zalmen, krijg ik een korte rondleiding. Kasteel Doorwerth lag tijdens de nadagen van de Slag om Arnhem in de frontlinie en raakte in september 1944 zwaar beschadigd. Door de Duitsers of de geallieerden? “Helaas door de geallieerden, die het gebied wilden bevrijden,” antwoordt de gids. “Het kasteel was omringd door Duitsers. De herbouw duurde maar liefst 37 jaar.”
Vier musea in één
Kasteel Doorwerth is een mooi voorbeeld van een waterburcht, waarbij de dikke buitenmuren samen met het water voor bescherming zorgen. Het ligt op een ideale plek: goed verdedigbaar op een uiterwaard aan de Rijn en strategisch aan de oude hoofdweg van Arnhem naar Utrecht. In de fraai ingerichte vertrekken valt te zien hoe de kasteelheren vroeger leefden. Over de omgeving steek je meer op in de interessante collecties van het Nederlands Jachtmuseum en de Nationale Bosbouwcollectie. Museum Veluwezoom toont kunstwerken van schilders van de Oosterbeekse school.
Holle Weg
Over de Holle Weg fiets ik richting het dorp Doorwerth. Een smal pad loopt vrij steil omhoog door het bos, dat het felle zonnelicht goed weet tegen te houden. Het is behoorlijk donker. Een holle weg is een weg die zo diep is uitgesleten dat hij tussen twee hellingen ligt. Daar zorgde eerst het smeltwater in de voorlaatste ijstijd voor, en later het eeuwenlange gebruik door vee en voertuigen. Na een aardige klim volgt de afdaling. Zoef! In het groen kabbelt een beekje. Verderop fietsen we over de Italiaanseweg, een klinkerweg met mooie uitkijkjes, in 1848 aangelegd door Baron van Brakell, die Kasteel Doorwerth bezat.
Tuin de Lage Oorsprong
Ik ga een heel klein stukje de route af voor Tuin de Lage Oorsprong. De tuin raakte zwaar beschadigd tijdens WOII, maar met hulp van de bewoners kwam, op basis van het oorspronkelijke ontwerp van Springer (1918), een nieuw plan. Nu kun je hier wandelen langs een fruitmuur, boomgaard, tuinkamers, vijver, kas en bloemenpluktuin. Op het terrein zijn wisselende exposities: ieder jaar staan er nieuwe kunstwerken van keramiek, brons, hout, kunststof of metaal. In het amfitheater klinkt ’s zondags vaak live muziek, van jazz tot wereldmuziek. Koffie drinken kan in de oranjerie.
Landgoed Warnsborn
Na het dorp Oosterbeek komen de bossen weer. Heerlijk, die rust. De schaduw is ook niet verkeerd, tijdens een flink warme dag. Direct ten noorden van het dorp liggen Landgoed Lichtenbeek en Boschveld, aangelegd in de zeventiende eeuw, toen de gronden in particulier bezit kwamen. De eerste sporen van bewoning zijn veel ouder; er liggen drie grafheuvels van zo’n vierduizend jaar oud. Na een enigszins spannende oversteek over de N224-weg (wat een drukte ineens!) slinger ik via Landgoed Vijverberg verder naar Landgoed Warnsborn. Ik hoor vogeltjes fluiten en het getik van een specht op een boomstam.
Landgoed Hotel & Restaurant Groot Warnsborn
Tijd voor de lunch! Bij Brasserie De Bron is een driegangenlunch gereserveerd – helemaal in stijl. “Zin in een aperitiefje?” vraagt de ober, en niet veel later zit ik aan de bubbels. Chef Niek Bezuijen kookt vooral met verse en lokale producten, die vaak van het eigen landgoed komen. Oók de wijn: De Bruisende Barones. En dat proef je. Heerlijke gerechten, rijk van smaak. Met mijn glutenvrije dieet wordt uitstekend goed rekening gehouden: zelfs bij de koffie krijg ik geen koekje, maar een glutenvrije lekkernij. Vanaf het terras kijk ik uit over de tuin, waar kinderen vrolijk spelen.
Koningsheide
Vanaf KP45 wijk ik een stukje van de route af. Ik kies voor het fietspad door het bos Schaarsbergen Zuid en daarna de Koningsheide. Totaal geen spijt van! De heide staat in bloei en krijgt aan het eind van de dag een magische gloed. Het is opvallend stil op het fietspad, dat speels door het landschap slingert. De Koningsheide ligt een beetje verborgen, waardoor herten, vossen, dassen en zwijnen zich hier thuisvoelen. Ook de wolf is hier meermaals gezien. Andere bewoners zijn de zandhagedis, boomleeuwerik en nachtzwaluw. Een klein gebied met grote natuurwaarden dus.
Rozendaalse Veld
Terug op de route slingert het fietspad door het Rozendaalse Bos en Rozendaalse Veld, onderdeel van Nationaal Park Veluwezoom. Direct naast het pad grazen wilde koeien, die behoorlijk imposant zijn van zo dichtbij – kijk naar die enorme hoorns! Het gras vinden ze veel interessanter dan fietsers; ze kijken amper op en gaan rustig door met het nuttigen van hun maaltijd. Groot gelijk. Ik kom niemand meer tegen. De meeste mensen zijn ook aan het eten. Wat is het hier waanzinnig mooi. Rust, ruimte. En dan al die kleuren. De blauwe lucht, het paars van de heide. Logisch, dat rijke families hier vroeger naartoe trokken.
Praktisch
Route: Ontdek de verhalen van de Veluwezoom (route 3)
Afstand: 44 km
Soort route: knooppunten
45 – 97 – 40 – 04 – 55 – 03 – 92 – 24 – 67 – 71 – 64 – 79 – 99 – 36 – 54 – 41 – 94 – 52 – 39 – 53 – 37 – 38 – 44 – 45.
Meer informatie: VisitVeluwe
Drie routes
Er zijn drie routes van ‘Ontdek de verhalen van de Veluwezoom’. Ik fietste ook route 1, langs de Eerbeekse Oliemolen, Landgoed Rhederoord, de Carolinaberg en Kerstens Molentje.
Slaapplek: Buitenplaats Beekhuizen
Buitenplaats Beekhuizen bevindt zich midden in het bos: luxe, maar toch ook back tot basics. Landschapsarchitect Buro Harro toverde een verwaarloosd kampeerterrein om tot een fraaie autoluwe plek, waar de Pods, Logdetenten en Forest Cabins mooi opgaan in de natuur. Er zijn veel inheemse bomen aangeplant. De eigenaars werken hard aan het verder verduurzamen van de buitenplaats, dat sinds juni 2024 officieel ambassadeur van Natuurmonumenten is.
